starostwo powiatowe w sochaczewie

Stan przedłużającej się pandemii wywołuje często negatywne emocje i poczucie zagrożenia u dorosłych. Emocje te są odczytywane przez dzieci – z mimiki, dotyku i tembru głosu. Dzieci z niepełnosprawnością dostrzegają i chłoną emocje przeżywane przez nauczycieli i rodziców.

1. Dziecko naśladuje zachowania i reakcje emocjonalne dorosłego

Emocje są zaraźliwe, zwłaszcza pomiędzy osobami, które są ze sobą blisko. Odpowiada za to mechanizm rezonansu limbicznego polegający na tym, że struktury w mózgu związane z emocjami reagują na siebie podobnym stanem pobudzenia (w sensie pozytywnym i negatywnym). Dlatego, gdy w złości i irytacji mówimy do dziecka: ,,uspokój się”, ,,nie zachowuj się tak”, ,,przestań płakać” efekt jest odwrotny od zamierzonego.

Dzieci są doskonałymi obserwatorami i uczą się poprzez naśladowanie. Komunikaty słowne rodzica w chwilach silnych emocji nie docierają do dziecka, dlatego tłumaczenia dorosłych nie zmieniają reakcji dziecka.

Należy także podkreślić, że dzieci są niezwykle wrażliwe na emocje dorosłych, dostrzegają smutek, złość, strach. Dziecko zignoruje słowne zachęty do wyciszenia, gdy zmysłowo odbiera niepokój i stres rodzica. Już niemowlę od pierwszych chwil po urodzeniu wyczuwa stany emocjonalne matki i synchronizuje z nią swój stan. Jeśli matka jest zdenerwowana i silnie napięta, dziecko często reaguje niepokojem i płaczem. Zależność ta i interakcja utrzymuje się w dzieciństwie – dlatego rodzic powinien rozumieć swoje emocje i ich wpływ na dziecko. Odbieranie emocji odczuwanych przez najbliższych opiekunów dziecka ma zdecydowany wpływ na chęć dziecka do działania, jego aktywność oraz obraz własnej osoby. Negatywne emocje sprawiają, że dziecko czuje się niepewne, unika kontaktów, niechętnie podejmuje inicjatywę.

Nie chodzi o to, by ukrywać przed dzieckiem emocje, należy dużo rozmawiać o emocjach, nie wstydzić się ich, są naszymi naturalnymi reakcjami. Jednak nie można całkowicie ujawniać wszystkich emocji, przeżyć, obaw. Dziecko nie ma zasobów, by sobie z tym poradzić, potrzebuje stałości, poczucia bezpieczeństwa ze strony dorosłych.

Rodzicu, gdy zmagasz się ze stresem (pandemia, rozwód, choroba rodziców, problemy w pracy), przeżywasz obniżony nastrój, poszukaj pomocy. Pozwoli to sprawnie pełnić role rodzica i sprawować funkcje opiekuńczo- wychowawcze.

2. Rodzic musi być świadomy swoich emocji i to jak sobie z nimi radzi.

Dorosły, rodzic, jak i nauczyciel powinien umiejętnie zarządzać swoimi emocjami, dawać dziecku dobry przykład reagowania w trudnych sytuacjach, okazywać spokój.Opanowanie i zachowanie kontroli nad swoimi reakcjami jest trudniejsze, gdy rodzic jest permanentnie zmęczony, wyczerpany, żyje w ciągłym stresie. Dlatego podkreślamy zawsze, aby rodzice koniecznie dbali o siebie, bo jest warunkiem dbania o potrzeby dziecka. Dorosły kompetentny w zakresie rozpoznawania i regulowania emocji u siebie, ma szansę nauczyć tych umiejętności swoje dziecko.

3. Emocjonalna dostępność i wspieranie dzieci w trudnych emocjach.

Istotne jest, by rodzice adekwatnie reagowali na emocje dziecka, zaopiekowali się dzieckiem zmagającym się z silnymi przeżyciami. Nie zawsze jest to łatwe, gdy dziecko krzyczy, złości się, przejawia agresję. Potrzeba tu dużego opanowania rodzica. Ważne, by unikać komunikatów lekceważących (,,Nie ma powodu do płaczu”, ,,Po co ta afera?”,  ,,Nic się nie stało”).  Jednocześnie należy unikać komunikatów karzących (,,Natychmiast przestań”, ,,Nie będę z Tobą rozmawiać, jak się nie uspokoisz”). Poprzez takie przekazy lekceważące i karzące, dziecko otrzymuje informacje, że pewne emocje są złe, że jest akceptowane i kochane, gdy spełnia oczekiwania. Takie słowa uczą wypierania emocji i zaprzeczania im, zamiast być zachętą do radzenia sobie z nimi przy wsparciu dorosłych.

Jak reagować na emocje dziecka?

Najważniejszą rolą rodzica jest okazanie zrozumienia, empatii, przedstawienie dziecku jakiegoś rozwiązania.

,,Widzę, że jest w tobie dużo złości/ smutku”

,,Rozumiem, że tęsknisz za szkołą i kolegami. Może zadzwonisz do…”

,,Rozumiem twój gniew, nie podoba mi się jednak, że uderzyłeś siostrę. Zastanówmy się razem, co można zrobić następnym razem w takiej sytuacji”

Czasem w obniżeniu napięcia pomaga wspólne głębokie oddychanie, czasem mocne przytulenie - ważne, żeby dorosły był spokojny, bo naprawdę emocje są zaraźliwe!

Rodzicu, obserwuj emocje i nastrój swojego dziecka, to jak radzi sobie z wymaganiami zdalnego nauczania, jakie aktywności podejmuje w czasie wolnym. Jeśli coś cię niepokoi – zachęcamy do konsultacji w szkole.

Służymy wsparciem i pomocą!

Sylwia Kowalczyk

Renata Gomulińska

Jolanta Tabara